بعد از اینکه تکنیک های اصلی نواختن پیانو را آموختید، مرحله بعدی یادگیری نحوه و زمان استفاده از پدال های پیانو است. هنگام نواختن یک قطعه موسیقی هر کدام از سه پدال پیانو نقش متفاوتی را ایفا می کنند. یادگیری نحوه صحیح استفاده از این پدال های پایی پیانو به شما کمک می کند که به اجراهای خود عمق و معنای بیشتری ببخشید.
بخش اول – فشار دادن پدال ها
1- صندلی پیانوی خود را تنظیم کنید
برای اینکه در بهترین وضعیت قرار بگیرید و به پیانو نیز به راحتی دسترسی داشته باشید ، باید به هنگام نشستن بر روی صندلی پاهایتان کاملا صاف بر روی زمین قرار بگیرند. همچنین اطمینان پیدا کنید که به هنگام نواختن، پاهایتان به پدال می رسند بدون اینکه مجبور باشید از روی صندلی جابجا شوید.
2- پاهایتان را در راستای پدال ها قرار دهید
به جای اینکه پاها را با زاویه روی پدال ها بگذارید، آنها را به گونه ای قرار دهید که انگشت شست هر پا با پدال ها همسو باشند. از آنجائیکه در هنگام نواختن پیانو نمی توانید به پدال نگاه کنید ، صاف نگه داشتن پاها به شما کمک می کند تا به راحتی و بدون نگاه کردن، پدال ها را پیدا کنید.
3- نحوه صحیح فشار دادن پدال ها را تمرین کنید
پاها را طوری روی پدال ها قرار دهید که نوک انگشتان شما روی پدال ها را بپوشانند. برای فشار دادن پدال ها فقط از قسمت جلوی پای خود کمک بگیرید. پدال ها را خیلی نرم و آرام رها کنید، زیرا رها کردن یکدفعه و ناگهانی پدال ها باعث ایجاد آکوردهای نامنظم، ناپیوستگی نت ها و صداهای ناخواسته از خودِ پدال ها می شود.
برای این منظور حتما به این نکات توجه کنید:
- فقط از قسمت جلوی پای خود برای فشار دادن پدال ها استفاده کنید. اگر هر بار بخواهید تمام پای خود را حرکت بدهید سرعت اجرای شما پائین خواهد آمد.
- از پای راست تان فقط برای فشار دادن پدال سمت راست، که به آن پدال دمپر گفته می شود، استفاده کنید.
- از پای سمت چپ هم برای فشار دادن پدال میانی، که به آن پدال سوستناتو گفته میشود، و پدال سمت چپ، که پدال سافت نام دارد، استفاده می شود.
4- هنگام نواختن، پاشنه پا را از روی زمین بلند نکنید
به هنگام نواختن، پاشنه پا باید کاملا روی زمین قرار بگیرد. برای فشار دادن پدال ها فقط از نوک انگشتان پا استفاده کنید. از آنجائیکه نوک انگشتان نسبت به سایر قسمتهای پا عضلات ظریف تر و نرم تری دارند می توانند پدال ها را با ظرافت، نرمی و مهارت بیشتری بالا و پائین کنند.
5- آنقدر ازمون و خطا کنید تا متوجه شوید که تا چه حد باید به پدال ها فشار وارد کنید
برای اینکه متوجه شوید تا چه اندازه باید به پدال ها فشار بیاورید، تا جائیکه می توانید باید تمرین کنید. در مجموع، یک پدال را می توانید تا انتها، یا تا نیمه و یا حتی به اندازه یک چهارم فشار دهید.
البته با توجه به نوع پیانو ممکنست حالت های دیگری نیز برای میزان فشار دادن پدال ها وجود داشته باشد. کوچکترین افزایش یا کاهش در فشار به پدال ها باعث تغییر صدای پیانو می شود.
برای اینکه بتوانید به راحتی متوجه این تغییرات صدایی شوید باید به هنگام نواختن پیانو در حالیکه میزان فشار پاها را روی پدال ها کم و زیاد می کنید به تغییرات صدایی یک نت کاملا گوش کنید تا به مرور زمان قدرت تشخیص این تغییرات صدایی در شما ایجاد شود.
بخش دوم- شناختن پدال ها
1- پدال دمپر را باید با پای راست کنترل کنید
در منتهی الیه سمت راستِ پدال ها، پدال دمپر قرار گرفته که بیشترین کاربرد را دارد. این پدال تمام دمپرها (یا پدهای نمدی) داخل پیانو را از روی سیمها بلند می کند تا بتوانند به راحتی و بدون وقفه به ارتعاش درآیند. اگر می خواهید نت ها را به هم پیوسته اجرا کنید، یا گروهی از آکوردها را کرشندو (قویتر کردن تدریجی صدا) اجرا کنید و یا اینکه می خواهید صدا در پایان یک قطعۀ موسیقی طنین انداز و بعبارت دیگر طولانی شود، باید این پدال را پائین نگه دارید.
- بسته به نت موسیقی ایکه در دست دارید می توانید پدال دمپر را قبل، همزمان یا بعد از اینکه نت را اجرا کردید، فشار دهید. این تفاوت در زمانِ فشار دادن پدال باعث ایجاد صداهای خاص و منحصر به فرد می شود.
- وقتیکه پدال دمپر را فشار می دهید کلیۀ دمپر ها (یا همان پدهای نمدی) داخل پیانو از روی سیم ها بلند می شوند. ارتعاش یکدستِ این سیم ها باعث ارتعاش سایر سیم ها شده و تا زمانیکه پدال رها نشود صدای نت های در حال اجرا را نیز حفظ می کند.
2- پدال سافت را با پای چپ فشار دهید
وقتیکه می خواهید کیفیت صدای یک نت یا آکورد را نرم تر و لطیف تر کنید، پدال سمت چپ را فشار دهید. می توانید با استفادۀ صحیح از این پدال یک حس آرام و نرم آمیخته با لطافت و ظرافت خاص و فوق العاده را در سرتا سر یک قطعه ایجاد کنید.
- حتی با فشار دادن پدال سافت می توانید باز هم نت هایی با صدای بلند اجرا کنید. اگر به ک پیانو ضربه های شدیدی (یعنی بیش از حالت نرمال) وارد کنید در اینصورت اثر نرمیِ پدال های سافت از بین می رود.
- هیچگاه به بهانۀ اینکه پدال های سافت کارِ نرم و آرام نواختن را برای شما براحتی انجام می دهند، آرام نواختن را کنار نگذارید. بلکه باید آنقدر بر روی انگشتان خود کنترل داشته باشید که حتی بدون استفاده از پدال سافت نیز بتوانید کلاویه های پیانو را نرم و آرام بفشارید.
3- پدال میانی برای صداهای طولانی و ممتد مناسب است
زمانی از پدال میانی استفاده کنید که می خواهید صدای یک نت را طولانی و برجسته کنید. این پدال می تواند صدای یک نت خاص را ممتد و طولانی تر کند بدون اینکه نت های دیگر را تحت تأثیر قرار دهد.
- به هنگام استفاده از پدال سوستناتو (میانی) می توانید از پدال دمپر نیز استفاده کنید. این کار به شما این امکان را می دهد که بتوانید همزمان برای چندین نت مختلف شدت و ضعف صدا را تغییر دهید.
بخش سوم- آشنایی با نشانه های پدال ها
1- به علامت گذاری های پدال بر روی برگۀ نت توجه کنید
هر پدال با یک علامت اختصاری یا نشانۀ متفاوت در قطعه نشان داده می شود.
- برای استفاده از پدال دمپر از علامت اختصاری “ “Ped استفاده می شود.
- علامت اختصاری“una corda “ به معنی استفاده از پدال سافت است؛ در حالیکه علامت “tre corde” به معنی توقف استفاده از این پدال است.
- پدال سوستناتو کمتر مورد استفاده قرار می گیرد، اما در هر صورت اگر در جایی از قطعه استفاده از آن لازم باشد با علامت اختصاری “sost. ped” نشان داده می شود.
- وقتی نماد (*) وجود دارد یعنی باید پای خود را از روی پدال بردارید.
2- حرکات دست و پای خود را با هم هماهنگ کنید
بسته به زمان نواختن یک نت یا آکورد و زمان فشار دادن پدال، می توانید افکت های صوتی مختلفی ایجاد کنید. برای اینکه بتوانید همزمان هم حواس تان را به نواختن پیانو با دست جمع کنید و هم به این توجه داشته باشید که کِی و کجا پاها را روی پدال فشار دهید، نیاز به تمرین بسیار زیادی دارد. بهتر است در ابتدای کار در حین تمرین کردن آهسته پیش بروید تا مغز شما به انجام چند کار مختلف بصورت همزمان عادت کند.
- در هنگام نواختن یک نت بطور همزمان از پدال هم استفاده کنید تا صدای آن واضح تر و برجسته تر شود.
- برای اینکه بتوانید کیفیت صدا و یکپارچگی آنرا حفظ کنید، مرتبا پدال را عوض کنید، توقف کنید یا دوباره پدال را درگیر کنید. پایین نگه داشتن مداوم یک پدال می تواند باعث قاطی شدن صداها شود و هارمونی را نیز از بین ببرد.
3- اگر هیچ علامتی وجود ندارد، به صلاحدید خودتان از پدال ها استفاده کنید
گاهی اوقات اتفاق می افتد که با یک قطعه موسیقی روبرو می شوید که فاقد علائم پدال است. به هنگام تمرین چنین قطعاتی به تِم و مضمون کلی موسیقی توجه کنید و براساس آن تصمیم بگیرید که از کدام پدال استفاده کنید. آهنگی با یک تِم سریع ممکنست نیاز چندانی به استفاده از پدال دمپر نداشته باشد، در حالیکه در یک قطعۀ غمگین ممکنست استفاده از پدال دمپر کمک زیادی به بهتر شدن نتیجۀ کار کند.